Osmanlı Yatırım’da Hisse Vadeli ve Hisse Opsiyon Avantajları:
- Web ve Mobil platformlarından kolay işlem menüleri,
- Kolay kontrat bulma,
- Opsiyon / Varant ağacı ile kolay takip ve seçim,
- Vadeli kontratlarda Kâr Al / Zarar Durdur ve diğer özel emirler
- VİOP portföyünüzdeki kontratların kolay takibi,
- Farklı menkul kıymetleri teminat aktarım imkânı,
- Anlık ve maliyete göre kâr / zarar takibi,
- Teminat aktarım menülerinin kolaylığı,
- Kontrat bazında işlem ekstresi alabilme ve işlemleri inceleme olanağı,
- Fonksiyonel emir takibi ve düzeltme işlemlerinin kolay olması,
- İstediğiniz kontratı kolaylıkla bulup emir gönderilmesi,
- Pair Trade, vVdeli yayılma gibi araştırma ekranlarından ücretsiz yararlanma,
- Risk yönetimi, Pair Trade, Vadeli Yayılma gibi stratejilerde profesyonel ve tecrübeli Yatırım Danışmanlarından servis alma imkânı
Paya dayalı türev işlem çeşitleri:
1- Pay Vadeli İşlemler |
Dayanak Varlık: Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem gören ve Borsa tarafından belirlenen kriterlere göre seçilen paylardır. |
Sözleşme Büyüklüğü (Standart Sözleşme): Bir adet standart sözleşme, dayanak varlığa ait 100 adet pay senedini temsil eder. |
Uzlaşma Şekli: Pay senedine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinin uzlaşma yöntemi olarak fiziki teslimat uygulanır. Pay senedine dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde fiziki teslimat, pay senetlerinin sözleşme fiyatı üzerinden kaydi olarak el değiştirmesi şeklinde gerçekleşir. |
Vade Ayları: Yılın tüm aylarıdır. Aynı anda içinde bulunulan ay ve bu aya en yakın iki ay olmak üzere toplam 3 vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. |
Takas Süresi: Fiziki teslimat işlemlerinde takas süresi T + 2 olarak uygulanır. Zararlar hesaplardan T günü sonunda tahsil edilir, karlar hesaplara T günü sonunda aktarılır. |
İşlem Saatleri: İşlemler 09:30-18:10 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir. |
2- Endeks Vadeli İşlemler |
Dayanak Varlık: BIST 30 Fiyat Endeksi |
Sözleşme Büyüklüğü (Standart Sözleşme): Her bir endeks vadeli işlem sözleşmesi 10 adet dayanak varlığı temsil eder. Örneğin (BIST 30 Endeksi) *10 TL= (1.240,00) *10=12.400,00 TL. |
Uzlaşma Şekli: Nakdi uzlaşma. |
Vade Ayları: Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık. Piyasada aynı anda, içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Bu üç vade ayından biri Aralık değilse, Aralık vade ayı ayrıca işleme açılır. |
Takas Süresi: Takas süresi T+1 olarak uygulanır. Zararlar hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, karlar hesaplara T günü aktarılır. |
İşlem Saatleri: Normal seanstaki işlemler 09:30-18:15 saatleri, akşam seansındaki işlemler 19:00 – 23:00 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir. |
3- Pay opsiyon İşlemler |
Dayanak Varlık: Borsa İstanbul Pay Piyasasında işlem gören ve Borsa tarafından belirlenen kriterlere göre seçilen paylardır. |
Opsiyon Sınıfı ve Tipi: Alım ve Satım Opsiyonları / Avrupa (Sözleşme ile tanınan hak ancak vade sonunda kullanılabilir) |
Sözleşme Büyüklüğü (Standart Sözleşme): Bir adet standart sözleşme, dayanak varlığa ait 100 adet pay senedini temsil eder. |
Uzlaşma Şekli: Pay senedine dayalı opsiyon sözleşmelerinin uzlaşma yöntemi olarak fiziki teslimat uygulanır. Pay senedine dayalı opsiyon sözleşmelerinde fiziki teslimat, pay senetlerinin kullanım fiyatı üzerinden kaydi olarak el değiştirmesi şeklinde gerçekleşir. |
Vade Ayları: Yılın tüm ayları. Aynı anda içinde bulunulan ay ve bu aya en yakın iki ay olmak üzere toplam 3 vade ayına ait sözleşmeler işlem görür.Standart vade aylarına ek olarak, en fazla 180 güne kadar esnek vade tarihli sözleşmeler kullanıcılar tarafından işleme açılabilir. |
Takas Süresi: Fiziki teslimat işlemlerinde takas süresi T + 2 olarak uygulanır. Prim borçları hesaplardan T günü tahsil edilir, prim alacakları hesaplara T günü aktarılır. |
İşlem Saatleri: İşlemler 09:30 - 18:10 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir. |
4- Pay Endeks Opsiyon İşlemler – BIST30 Endeks Opsiyon Sözleşmeleri |
Dayanak Varlık: BIST30 Fiyat Endeksi |
Opsiyon Sınıfı ve Tipi: Alım ve Satım Opsiyonları / Avrupa (Sözleşme ile tanınan hak vade sonunda kullanılabilir) |
Sözleşme Büyüklüğü (Standart Sözleşme): Her bir endeks opsiyon sözleşmesi 10 adet dayanak varlığı temsil eder. (Örneğin (BIST 30 Endeksi) *10 TL= (1.240,00) =12.400,00 TL.) |
Uzlaşma Şekli: Nakdi uzlaşma. |
Vade Ayları: Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık. Piyasada aynı anda, içinde bulunulan aya en yakın üç vade ayına ait sözleşmeler işlem görür. Standart vade aylarına ek olarak, en fazla 180 güne kadar esnek vade tarihli sözleşmeler kullanıcılar tarafından işleme açılabilir. |
Takas Süresi: T+1 olarak uygulanır. Prim borçları hesaplardan T günü sonunda tahsil edilirken, prim alacakları hesaplara T günü aktarılır. |
İşlem Saatleri: İşlemler 09:30-18:15 saatleri arasında tek bir seansta gerçekleştirilir. |
Hisse Türev İşlemlerinin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Avantajlar:
-
Kaldıraç unsuru:
Vadeli işlem piyasalarında pozisyon almak için o pozisyon değerinin düşük bir oranında başlangıç teminatının yatırılması yeterlidir. Vadeli piyasalarda yatırımcılar gerek fiyat artışlarından gerekse fiyat düşüşlerinden kaldıraçlı olarak getiri elde etme imkanına sahiptirler. Ancak kaldıraç etkisi yatırımcı için spot piyasaya göre çok daha hızlı ve büyük miktarda zarar etme riskini de içinde barındırır. -
Fiyat düşüşlerinden de faydalanma olanağı:
Vadeli piyasalar açığa satış imkânı verir. Bu sayede yatırımcılar kısa pozisyon alarak fiyat düşüşlerinden de faydalanabilir. -
Vergi avantajı:
Hisse senedi veya hisse senedi endekslerine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazançlar %0 stopaja tabi olup, beyan edilmez. -
Portföy çeşitlendirmesi:
Vadeli piyasalar portföy çeşitlendirmesi ve dolayısıyla riskin yayılması açısından değişik seçenekler sunar. -
Karşı taraf riski:
VİOP'ta işlemler takas kurumunun (Takasbank) garantisi altındadır. -
Teminatların nemalandırılması:
Takasbank'ta teminat hesaplarında tutulan Türk Lirası cinsinden işlem teminatları Takasbank Fon Yönetimi tarafından mümkün olan en iyi şartlarda nemalandırılır.
- Hedge ve Arbitraj imkânı;
Arbitraj, piyasalarda işlem gören menkul kıymetin, döviz veya değerli madenin bir piyasada ucuzdan alınıp, aynı malı farklı bir piyasada daha yüksek fiyattan satarak gelir getirilmesi amacını taşımasıdır. Arbitraj fırsatı genellikle anlık olarak aşırı arz veya talebin piyasa dengesini bozmasıyla yakalanabilir. Arbitraj ile risksiz bir şekilde kar elde etme amacı güdülür.
Hedge, ileri tarihte oluşabilecek finansal risklere karşı korunma amacıyla herhangi bir döviz veya emtia ya da finansal üründe sahip olunan pozisyonun tam tersi yönünde işlem açmak olarak tanımlanabilir.
Dezavantajlar:
- VİOP’ta küçük teminatlarla yüksek hacimli işlem imkanı tanıyan kaldıraç sisteminde kazanç ve kayıp riski oranı aynıdır. Kaldıraç sisteminde yüksek kazanç potansiyeli kadar kayıp riski de olduğu unutulmamalıdır.
- VİOP’ta işlem yapılmasına olanak tanıyan teminat sistemi etkin teminat yönetimi yapılmadığında riske dönüşebilir. Yatırımcı açmış olduğu pozisyonu taşıyabilmesi için teminatının başlangıç teminatının altına düşülmemelidir. Başlangıç teminatının altına düşen pozisyonlar, mevzuat gereği sistem tarafından otomatik olarak kapatılır. Dolayısıyla yatırımcı işlem stratejini gerçekleşmeden pozisyonunu kaybedebilir. Bu durumlara mahal vermemek için bakiyenin tamamı ile pozisyon açılmaması, başlangıç teminatının üstünde bakiye hesapta bulundurarak pozisyonun korunması sağlanabilir.
- VİOP’ta işlem gören tüm sözleşmeler aynı likiditeye sahip değildir, oynaklığın arttığı zamanlarda bu varlıklarda her fiyat kademesinde fiyat oluşmama riski olabilir.
Riskten korunmak isteyen yatırımcılar: Bir sermaye piyasası aracı, döviz, kıymetli maden ve malı kullanan, bunlarda pozisyon tutan ve gelecekte meydana gelebilecek beklenmedik değişimlerden korunmak isteyen yatırımcılar vadeli piyasalarda spot piyasadaki pozisyonlarının tersi yönünde pozisyon alırlar.
Fiyat hareketlerinin getirdiği fırsatlardan yararlanmak isteyen yatırımcılar: Fiyat beklentileri çerçevesinde kâr elde etmek isteyen yatırımcılar için vadeli piyasalar özellikle kaldıraç etkisi ile önemli fırsatlar sunar. Kaldıraç etkisi ise aynı zamanda yatırımcılar için risk oluşturabilmektedir.
Arbitrajcılar: Arbitrajcılar, iki veya daha fazla piyasada, üründe ve/veya vadede eş zamanlı yapılan alım satım işlemleri ile risksiz kâr elde etmeyi hedeflerler.
Kaldıraç unsuru: Vadeli işlem piyasalarında pozisyon almak için o pozisyon değerinin düşük bir oranında başlangıç teminatının yatırılması yeterlidir. Vadeli piyasalarda yatırımcılar gerek fiyat artışlarından gerekse fiyat düşüşlerinden kaldıraçlı olarak getiri elde etme imkânına sahiptirler. Ancak kaldıraç etkisi yatırımcı için spot piyasaya göre çok daha hızlı ve büyük miktarda zarar etme riskini de içinde barındırır.
Fiyat düşüşlerinden de faydalanma olanağı: Vadeli piyasalar açığa satış imkânı verir. Bu sayede yatırımcılar kısa pozisyon alarak fiyat düşüşlerinden de faydalanabilir.
Vergi avantajı: Hisse senedi veya hisse senedi endekslerine dayalı vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen kazançlar %0 stopaja tabi olup, beyan edilmez.
Portföy çeşitlendirmesi: Vadeli piyasalar portföy çeşitlendirmesi ve dolayısıyla riskin yayılması açısından değişik seçenekler sunar.
Karşı taraf riski: VİOP'ta işlemler takas kurumunun (Takasbank) garantisi altındadır.
Teminatların nemalandırılması: Takasbank'ta teminat hesaplarında tutulan Türk Lirası cinsinden işlem teminatları Takasbank Fon Yönetimi tarafından mümkün olan en iyi şartlarda nemalandırılır.
VİOP'ta portföy bazında teminatlandırma yöntemi kullanılır. Portföy bazında teminat hesaplamasına esas teşkil edecek parametreler Takasbank tarafından belirlenir. Takasbank, portföy bazında teminatlandırma işlemlerinde Standard Portfolio Analysis of Risk (SPAN) algoritmasını kullanır.
SPAN, portföy riski bazında, takas kurumu ve müşteri detayında gerekli teminatı hesaplayan bir sistemdir. SPAN algoritmasında, değişik fiyat ve volatilite değişim seviyelerine dayalı olarak oluşturulan senaryolar arasından maksimum risk göz önünde bulundurularak, teminat tutarı portföy bazında hesaplanmaktadır.
Piyasada gerçekleştirilen alım-satım işlemleri üzerinden;
Pay Piyasası endekslerine dayalı sözleşmelerde borsa payı işlemin her iki tarafından opsiyon sözleşmeleri için prim hacminin ve vadeli işlem sözleşmeleri için işlem hacminin %0,004’ü (yüz binde dört) oranında.
Pay Piyasası endekslerine dayalı sözleşmeler dışındaki sözleşmelerde* ise borsa payı, işlemin her iki tarafından opsiyon sözleşmeleri için prim hacminin ve vadeli işlem sözleşmeleri için işlem hacminin %0,003’ü (yüz binde üç) oranında borsa payı alınır.
Sistemde, işlem öncesi ve işlem sonrası olmak üzere iki katmanlı bir risk yönetimi yapısı oluşturulmuştur. İşlem öncesi risk yönetimi, işlem öncesi risk yönetimi uygulaması olan PTRM tarafından yapılmaktadır. PTRM, sisteme girilen emirler ve gerçekleştirilen işlemlerden dolayı karşılaşılabilecek olası riskleri kontrol etmeye ve söz konusu riskleri izlemeye yönelik olarak işlem ve takas platformları ile entegre olarak geliştirilmiş bir risk yönetimi uygulamasıdır. Uygulama ile işlem terminali, FixAPI ve OUCH protokollerinden sisteme gönderilen emirlerin ve gerçekleşen işlemlerin riskleri kontrol edilir. Risk kontrolleri emirler sisteme kabul edilmeden önce (emir öncesi), kabul edildikten sonra (emir sonrası) ve işlem anında olmak üzere farklı aşamalarda yapılabilir.
İşlem sonrası risk yönetimi Takasbank tarafından yapılır. Piyasada gerçekleştirilen işlemler için portföy bazında teminatlandırma yöntemi olan SPAN uygulanır. Portföy bazında teminat hesaplamasına esas teşkil edecek parametreler Takasbank tarafından belirlenir ve duyurulur. Risk yönetimi ve teminatlandırma yöntemine ilişkin olarak Takasbank Merkezi Karşı Taraf Mevzuatı hükümleri uygulanır.
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasası, işlemler gerçekleşmeden önce veya gerçekleştikten sonra işlem teminatı isteyebilir. İşlem teminatları, başlangıç ve sürdürme teminatı olmak üzere iki farklı kademede tespit edilir. Alınan ya da alınması planlanan her bir pozisyon için belli bir başlangıç teminatının sürdürme teminatı seviyesine kadar inmesine müsaade edilir.
Sürdürme teminatının altına inen teminatların teminat tamamlama çağrıları ile yeniden başlangıç teminatı seviyesine çıkartılması zorunludur. Teminatlar, Takaslar Merkezi tarafından nemalandırılır ve takas ve diğer ücretler karşılığı kısmı kesildikten sonra geri kalan tutar VİOP’ta işlem yapmak üzere açılan hesaplara aktarılır.
Limitli Emir (LMT): Belirlenen limit fiyat seviyesine kadar işlem gerçekleştirmek için kullanılan emir yöntemidir. Bu yöntem kullanıldığında fiyat girilmesi zorunludur.
Piyasa Emri (PYS): Emrin girildiği anda ilgili sözleşmede piyasada bulunan en iyi fiyatlı emirden başlayarak emrin karşılanması amacıyla kullanılan emir yöntemidir. Piyasa yöntemi seçildiğinde ekranda oluşan “En İyi Fiyat” seçeneğinin işaretlenmesi durumunda ise emir sadece piyasada o anda bekleyen en iyi fiyat seviyesindeki emirlerle eşleşir.
Kapanış Fiyatından Emir (KAP): Gün sonunda hesaplanan uzlaşma fiyatı üzerinden işlem gerçekleştirmek amacıyla kullanılan emir yöntemidir. Uzlaşma fiyatı hesaplandıktan sonra “kapanış fiyatından” emirler karşı tarafta bekleyen “kapanış fiyatından” emirlerle eşleşir. Alış ve satış tarafında bekleyen “kapanış fiyatından” emirler eşleştikten sonra kalan “kapanış fiyatından” emirler uzlaşma fiyatını karşılayan normal seans emirleri ile eşleşir. Kapanış Fiyatından emirler sadece “kalanı pasife yaz” emir türü ve “seans” emir süresi kullanılarak sisteme gönderilebilir.
Kalanı Pasife Yaz (KPY): Emrin girildiği anda tamamının gerçekleşmesi esas olmakla birlikte, tamamının gerçekleşmemesi durumunda kalan miktarın maksimum emir miktarına kadarlık kısmının, emrin gerçekleştiği son fiyat üzerinden pasife limit emir olarak yazılması için kullanılan emir türüdür.
Gerçekleşmezse İptal Et (GİE): Girildiği anda, pasifte karşı tarafta bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşmesi, aksi takdirde tamamının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.
Kalanı İptal Et (KİE): Girildiği anda, pasifte karşı tarafta bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşmesi, aksi takdirde gerçekleşmeyen kısmının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.
Şarta Bağlı Emir (SAR): Bu emir türü, emri giren tarafından ilgili sözleşme için belirlenen fiyattan (aktivasyon fiyatı) ya da daha kötü fiyatlardan Piyasada işlem olması durumunda, emrin sistemde aktif hale gelmesi amacıyla kullanılır. Şarta bağlı emir türünün kullanılması durumunda, emrin fiyat giriş yönteminin yanı sıra aktivasyon fiyatının belirtilmesi de zorunludur.
Seans Emri (SNS): Emir sadece girildiği seansta geçerlidir. Seans sonuna kadar eşleşemezse sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir.
Günlük Emir (GUN): Emir girildiği günde geçerlidir. Gün sonuna kadar eşleşemezse sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir.
İptale Kadar Geçerli Emir (İKG): Emir girildiği seanstan itibaren iptal edilene kadar geçerlidir. Bu emir süresi seçildiğinde, emrin iptal edilmediği ve eşleşmediği durumda, emir sözleşmenin vade sonuna kadar geçerli olur ve vade sonunda sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir.
Tarihli Emir (TAR): Emir, sisteme girilen tarihe kadar geçerlidir. Belirtilen tarihe kadar eşleşmezse ya da iptal edilmezse, bu tarihte gün sonunda sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir. Sistemde, sözleşmenin vade sonundan daha ileri bir tarih girilmesine izin verilmez. Günlük akış içerisinde sadece bir seans olduğu için “seans” ve “gün” emirleri aynı süreye işaret etmektedir. Her iki süre için de günlük fiyat hareket limitleri geçerlidir. “İptale kadar geçerli” ve “tarihli” sürelerinin seçilmesi durumunda, günlük fiyat hareket limitlerinin dışında emir girilebilir.